Mam, ik kan niet meer: sterk geschreven

De zachtroze voorkant gaf me in eerste instantie een warme en lieve indruk. Wel riepen de titel – Mam, ik kan niet meer – en de illustraties vraagtekens op. De achterflap deed me zwaar fronsen. Wat in eerste instantie lijkt op een liefdevolle noodkreet, blijkt een heel naar verhaal te zijn. In dit artikel vertel ik je meer over het waargebeurde verhaal van de schrijfster Betty van Brunschot en hoe ik het boek heb ervaren.

Betty van Brunschot (1995) kwam op zeer jonge leeftijd vanuit Ethiopië naar Nederland. Samen met haar zusje werd ze geadopteerd door een Brabants gezin. Maar in plaats van een liefdevolle omgeving te treffen, vinden ze er een onveilig thuis. Het is niet alleen het ontbreken van liefde, maar ook de psychische en fysieke mishandelingen die zorgen voor een traumatische jeugd. Terwijl de meisjes opgroeien en het ouderlijk stel nog meer kinderen opvangt, wordt de situatie steeds grimmiger. Er lijkt geen ontsnappen aan.

Mam, ik kan niet meer is een persoonlijke verhaal

Helaas is de situatie in Mam, ik kan niet meer geen fictie, maar de nare werkelijkheid voor de schrijfster en haar zusjes en broertjes. In dit boek heeft Van Brunschot het verhaal van haar jongere jeugd tot aan haar tiener jaren in het gezin opgetekend. In korte hoofdstukken vertelt ze in chronologische volgorde hoe het er bij haar thuis aan toe ging. Hoe het was om als Ethiopische meisjes in een volledige witte omgeving op te groeien, hoe de mishandelingen plaatsvonden en wat dit deed met zowel de fysieke als de psychische gezondheid van de kinderen. Ook over de jaren als jongvolwassenen – de jaren waarin ze wordt achtervolgt door trauma’s, maar ook die van herstel – vertelt Van Brunschot uitgebreid. Daarmee is Mam, ik kan niet meer een heel compleet geheel geworden, met een duidelijk begin en einde.

Ijzersterk geschreven

Na de eerste zinnen valt gelijk te merken wat later ook in het boek wordt verteld: Van Brunschot heeft een diepgewortelde liefde voor schrijven en ze beheerst de verhalende techniek feilloos. Het boek is opgedeeld in drie delen, een proloog en een epiloog en wordt af en toe verrijkt met de door Van Brunschot zelf geschreven gedichten. Overigens zijn die net fijnzinnig en zo goed leesbaar als het verhaal zelf.

Het is haast pijnlijk om te zeggen, maar alles is prettig geschreven en daardoor fijn om te lezen. Dat in tegenstelling tot de inhoud van het boek, dat allerminst plezierig is. Maar met goed leesbare zinnen weet Van Brunschot de lezer bij de hand het verhaal in te nemen. De bladzijden verdwijnen en de werkelijk van haar jeugd wordt pijnlijk voelbaar. Het is haast niet voor te stellen dat de gebeurtenissen waargebeurd zijn, maar door de gedetailleerde beschrijvingen kun je daar niet omheen. Verbijsterd dwaal je rond zonder iets te kunnen doen. Je kunt niet ingrijpen, noch een knuffel geven, maar alleen met lede ogen alles aanzien in de hoop dat dit zeer snel tot een einde komt.

Hoop

Het tegenstrijdige van Mam, ik kan niet meer is dat je enerzijds wil dat het boek snel uit is, dat alle gruwelijkheden stoppen, maar dat je ook verder wilt lezen. Je wilt enerzijds weten hoe het afloopt, maar anderzijds schreeuwt Van Brunschots schrijfstijl ook om meer. Het is bewonderenswaardig hoe ze thema’s als kindermishandeling en trauma zo goed heeft weten op te schrijven, maar ook hoe ijzersterk ze is en het positieve in dingen ziet. Mam, ik kan niet meer gaat daardoor niet alleen over jeugdtrauma’s en hechtingsproblematiek, maar ook over het maken van je eigen keuzes, genezing en hoop.

Conclusie

Dit waargebeurde zeer prettig geschreven verhaal kruipt onder je huid en zal daar niet snel meer vertrekken. Het boek dat zowel wanhoop als hoop, verdriet en liefde omhelst, is een aanrader om te lezen. Ik geef Mam, ik kan niet meer dan ook 5 sterren en ik hoop oprecht dat we meer van Betty van Brunschot mogen gaan lezen.

(Dit boek ontving ik van de uitgeverij, waarvoor dank. Zoals altijd is ook deze recensie een eerlijke beschrijving van mijn ervaring.)