Een historische debuutroman over twee kinderen die worden gevormd door familietragedies. Een boek dat zich afspeelt in Nederland en een periode van twee wereldoorlogen en een crisis overbrugt. Het wekte gelijk mijn interesse. Was het zo veelbelovend als ik verwachtte?
Jacqueline van Zwieteren volgde de opleiding familieverhalen en biografieën schrijven. Inmiddels is ze docent creatief schrijven, gespecialiseerd in levensverhalen en heeft ze als ghostwriter meerdere biografieën geschreven. In haar baan als docent en met haar eigen bedrijf probeert ze anderen te prikkelen om hun verhaal te vertellen. Met de historische roman Zand in mijn ogen staat ze zélf in de spotlights: ze debuteert namelijk met haar eigen familiegeschiedenis. Het boek is autobiografisch en gebaseerd op gebeurtenissen van haar grootouders.
Twee verhaallijnen komen samen
Zand in mijn ogen vertelt het verhaal van de Oostenrijkse Pippa en de Nederlandse Jaap en het speelt zich af in de eerste helft van de twintigste eeuw. Wanneer het gezin van de jonge Jaap door een familiedrama wordt ontwricht, moet hij in het Haagse gesticht verblijven en krijgt hij speciale aandacht van pater Postma. De achtjarige Pippa wordt op haar beurt wees en is een van de kinderen die met een Holland Kindertrein naar Den Haag vertrekt. Zo jong als ze zijn worden Pippa en Jaap buiten hun macht om gevormd door tragedies en doen ze hun uiterste best om overeind te blijven staan.
Familiedrama als fundament
Het boek is opgedeeld in verschillende tijdsperiodes. In het eerste deel volgt het plot de afzonderlijke verhalen van Jaap en Pippa. Hoewel beide kinderen in verschillende landen opgroeien, hebben ze gemeen dat ze zijn overgeleverd aan de grillen van de tijd. Passend bij het tijdsbeeld hebben ze geen invloed op de beslissingen die over hen worden genomen. Van Zwieteren begint met het leven van de kinderen uiteen te zetten en doet dit gelijk op een hoog tempo. Vrij snel dienen verliezen binnen de families zich aan. Hierdoor heeft het verhaal je gelijk in zijn greep. De gebeurtenissen zijn schokkend en maken de kinderen tot slachtoffers. Door het gebruik van dialogen wordt duidelijk hoe bepaalde situaties in elkaar steken, al is ook voelbaar dat de jonge kinderen van veel zaken geen weet hebben. Hun interne dialogen ontbreken grotendeels en dat resulteert in een nog sterker gevoel dat alles ze overkomt.
Meeslepende schrijfstijl
Na de Eerste Wereldoorlog en ten tijde van de crisisjaren komen de levens van Pippa en Jaap, en daarmee de verhaallijnen, samen. De twee voelen zich tot elkaar aangetrokken en stichten een gezin. Met beiden een flink gevulde rugzak maken ze er het beste van. Misstappen die ze begaan maken het stel alleen maar menselijker. Van Zwieteren laat duidelijk zien wat trauma binnen families en over generaties kan doen. De manier waarop ze dat doet, gedetailleerd en met respect, zorgt ervoor dat onbegrip wordt omgezet in begrip. Haar schrijfstijl is daarbij erg prettig, ze weet de lezer moeiteloos en zonder enig oponthoud door het boek mee te nemen. De fijne beschrijvingen van familiebanden, decor en de situatie van een tweede oorlog maken het geheel compleet.
Zand in mijn ogen is een weergaloos debuut dat wordt gekenmerkt door schrijnende situaties, een prettige schrijfstijl en een meer dan verrassend einde. Heftige thema’s als trauma, verlies en oorlog staan in dit boek centraal. Door het beschrijven van een persoonlijk stukje familiegeschiedenis heeft van Zwieteren een krachtige historische roman neergezet.
(Dit boek ontving ik van Jacqueline van Zwieteren, waarvoor dank. Zoals altijd is ook deze recensie een eerlijke beschrijving van mijn ervaring.)
