De in Groningen geboren en getogen Ria Hiemstra (1946) studeerde rechten, werkte op diverse ministeries en ging daarna als docent Nederlands recht aan de slag. Ze vertrok voor een aantal jaren naar Frankrijk, maar woont inmiddels alweer een tijd in Nederland. Samen met haar man schreef ze ter gelegenheid van hun vijftigjarig huwelijk een boek voor hun naasten, maar echt debuteren doet Hiemstra met haar roman De vrouw van de kapitein.
De vrouw van de kapitein gaat over het levensverhaal van de Groningse Akke. Als jongvolwassene maakt ze de Tweede Wereldoorlog mee waarna ze zo goed en kwaad als het gaat haar leven probeert in te richten. Het boek begint in de jaren vijftig op het moment dat Akke met haar man meevaart naar Frankrijk. Als vrouw van een schipper is Akkes leven onregelmatig. Hij is tijden van huis om vervolgens weer een aantal weken op het vaste land te verblijven. Af en toe, voornamelijk tijdens schoolvakanties, vaart ze stukken met hem mee. Wanneer ze in een van de havens in Frankrijk aanleggen om aan wal te gaan, gebeurt er een noodlottig ongeval dat Akke haar hele leven overhoop zal gooien.
Een chronologische vertelling zorgt voor compleet beeld
Hoewel de verhaallijn van De vrouw van de kapitein chronologisch het leven van Akke illustreert – van jonge moeder tot bejaarde vrouw – wordt gaandeweg het boek steeds meer duidelijk over haar verleden. De prettige schrijfstijl van Hiemstra zorgt ervoor dat het leven van Akke goed voor te stellen is. Akke probeert hun dochtertje veelal alleen op te voeden aangezien haar man veel van huis is. Ze moet belangrijke beslissingen alleen nemen en ruzies alleen oplossen, maar ook haar veranderende lichaam en onzekerheid alleen het hoofd bieden. Ze accepteert en ervaart daarin weinig hulp. En hoewel Akke steeds eenzamer en korzelig wordt, weet Hiemstra bij de lezer toch ook respect voor haar te kweken. Beetje bij beetje wordt voor de lezer inzichtelijk wat de Groningse heeft gevormd. Er ontstaat begrip voor de vrouw die onzeker en stuurloos ronddobberend enkel houvast vindt in de door haar zelf opgelegde normen en regels, ook al zorgen die op den duur voor rigide en kortzichtige standpunten. Standpunten die op hun beurt weer voor de nodige fricties met Akkes omgeving zorgen.
Fijne schrijfstijl brengt het verhaal tot leven
De auteur zorgt met haar manier van schrijven niet alleen voor begrip, ze weet ook zeer fijntjes de verandering in tijdsgeest neer te zetten. In de meer dan halve eeuw na de oorlog verandert er geleidelijk aan veel. Niet alleen communicatiemiddelen worden anders – die van essentieel belang zijn in de lange afstandsrelatie – maar bijvoorbeeld ook de positie van de vrouw en het gezinsleven veranderen. Met het verstrijken van Akkes leven evolueert de samenleving en heel natuurlijk lopen de twee aspecten in de plot in elkaar over. Het verhaal is daarmee tweeledig: de nieuwsgierigheid naar hoe het Akke en haar gezin zal vergaan houdt je lezende, maar het verhaal roept ook vragen op over eigen familieopstellingen. Hoe zijn de jaren na de oorlog voor onze oma’s, moeders en dochters geweest?
Waardevolle inkijk in het leven van een naoorlogs arbeidersgezin
De vrouw van de kapitein is een prachtige debuutroman. Hiemstra weet een bubbel te creëren waarin de lezer volledig op gaat in het verhaal van de Groningse Akke. Met mooie thema’s en een prettige schrijfstijl zorgt de schrijfster voor herkenning en begrip en geeft ze tevens een waardevolle inkijk in een naoorlogse arbeidersgezin. Daarnaast is het boek een ware reisgids. Akke, haar man en dochter doen de nodige landen en plaatsen aan wanneer ze met het vrachtschip meevaren. Plekken die Hiemstra prachtig weet te beschrijven. Voor lezers die wonen of opgegroeid zijn in (de omgeving van) Groningen zal het boek nóg een extra dimensie bieden. Akke woont op meerdere adressen in en rond de stad. Hiemstra beschrijft ze niet uitgebreid, maar de lezer met enige kennis over de omgeving zal dit zeker herkennen en kunnen waarderen. De vrouw van de kapitein is een aanrader om te lezen. Een debuut dat nieuwsgierig maakt naar meer verhalen uit de pen van Ria Hiemstra.
(Dit boek ontving ik van uitgeverij Palmslag, waarvoor dank. Zoals altijd is ook deze recensie een eerlijke beschrijving van mijn ervaring.)
